Historia

Harcerstwo na ziemiach ostródzkich

Ostróda – miasto położone w sercu Mazur, nad wodą, wśród lasów i historii – od dziesięcioleci nosi w sobie harcerskiego ducha. Tu, zaraz po wojnie, gdy Polska podnosiła się z ruin, pojawiły się pierwsze drużyny, zrodzone z potrzeby służby, braterstwa i wychowania młodego pokolenia w miłości do Ojczyzny. Harcerstwo w Ostródzie to nie tylko opowieść o mundurach, ogniskach i biwakach – to dzieje ludzi, którzy w trudnych czasach nieśli ze sobą ideały odwagi, pracy i wiary w człowieka.

Ta historia trwa do dziś – zapisana w kronikach, w pamięci druhen i druhów, w miejscach, które wciąż pachną lasem i przygodą. To opowieść o wychowaniu przez działanie, o wspólnocie, która kształtuje charaktery i buduje mosty między pokoleniami. W tej zakładce przywołujemy tamte chwile – by pamiętać, skąd przyszliśmy, i dokąd, z harcerskim ogniem w sercu, wciąż zmierzamy.

Początki po II wojnie światowej

W 1944 roku Związek Harcerstwa Polskiego powrócił do życia publicznego po latach
okupacji. W Ostródzie odrodzenie ruchu harcerskiego nastąpiło bardzo szybko – już we
wrześniu 1945 roku druhna Janina Pelczarska utworzyła I Ostródzką Drużynę Harcerek
im. Królowej Jadwigi przy pierwszym polskim gimnazjum w mieście, prowadzonym przez
Państwa Pelczarskich. W tym samym czasie powstała również I Męska Drużyna Harcerzy
im. Adama Mickiewicza, której założycielem był druh Bogusław Wróbel (lub druh Andrzej
Lewandowski) oraz I Drużyna Harcerek im. Emilii Plater, prowadzona przez druhnę
Helenę Lewandowską-Maciuszek.
W 1946 roku w Ostródzie działało już około 140 harcerek i harcerzy.
13 kwietnia harcerze ostródzcy złożyli uroczyste Przyrzeczenie Harcerskie na ręce
Komendanta Chorągwi, a 16 czerwca powstała I Instruktorska Drużyna Harcerzy
Wychowania Wodnego. W tym samym roku zorganizowano Ostródzkie Koło Przyjaciół
Harcerstwa, dzięki którego staraniom harcerze otrzymali budynek na Dom Harcerza przy
ul. Grunwaldzkiej (dziś już nieistniejący).
W 1948 roku harcerze wprowadzili się do swojego pierwszego Domu Harcerza, a w hufcu
pojawiły się sztandary drużyn harcerskich i harcerek. Niestety w latach 1949–1950
harcerstwo utrac

„Iskra” – harcerskie podziemie w czasach stalinizmu

W latach powojennych, gdy władze komunistyczne ograniczały niezależność harcerstwa,
wielu młodych ludzi związało się z ruchem oporu. Jedną z takich inicjatyw była Harcerska
Organizacja Podziemna „Iskra”, działająca na terenie województwa olsztyńskiego –
również w Ostródzie i okolicach.
Organizacja „Iskra” powstała 5 sierpnia 1949 roku z inicjatywy trzech olsztyńskich harcerzy:
Wiesława Kazberuka, Ryszarda Wrzosa i Romualda Jankowicza. Swoim zasięgiem
obejmowała siedem powiatów, m.in. ostródzki, oraz utrzymywała kontakty z harcerzami z
województw białostockiego, gdańskiego, wrocławskiego i warszawskiego. Według danych
Urzędu Bezpieczeństwa w jej szeregach działało ok. 180 członków, w tym 75
zaprzysiężonych.
Na terenie powiatu ostródzkiego organizacja powstała 20 września 1950 roku i liczyła 17
członków. Spotkania odbywały się w ruinach spalonej leśniczówki koło Ostródy, a dowódcą
był Bogusław Puchalski ps. Buldog. Organizacja posiadała rozbudowaną strukturę – sztab
główny i sztab pomocniczy.
W skład sztabu głównego wchodzili: Puchalski, Romuald Żukowski, Helena Zagrajewska,
Józef Kiski, Zygmunt Kielecki i Ludwik Ankjaniec.
„Iskra” została rozbita przez Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w 1951 roku.
Część członków skazano na wieloletnie więzienie, a wobec niepełnoletnich postępowania
umorzono.
Choć działalność organizacji trwała krótko, była świadectwem odwagi i niezłomności
młodych ludzi, którzy mimo represji chcieli kontynuować harcerskie ideały służby, odwagi i
wolności.

Odrodzenie i rozwój Hufca Ostróda ZHP

Po trudnych latach pięćdziesiątych harcerstwo w Ostródzie stopniowo się odradzało.
W 1967 roku Hufiec Ostróda otrzymał imię Bojowników o Polskość Warmii i Mazur, a
jego działalność rozwijała się dynamicznie mimo ograniczeń epoki PRL.
W drugiej połowie lat 70. druhna Janina Pelczarska rozpoczęła starania o budowę nowego
Domu Harcerza. Dzięki jej zaangażowaniu i wsparciu lokalnych społeczników w latach
1976–1979 powstał nowy budynek przy ul. Sienkiewicza 15.
15 marca 1979 roku odbyło się uroczyste otwarcie Domu Harcerza, który stał się centrum
życia harcerskiego w mieście – miejscem kursów, zajęć i spotkań instruktorskich.

Lata osiemdziesiąte i dziewięćdziesiąte

W 1985 roku zorganizowano I Festiwal Piosenki Harcerskiej i Zuchowej, który z czasem
stał się stałym punktem życia kulturalnego hufca.
W 1987 roku obchodzono 20-lecie nadania Hufcowi imienia Bojowników o Polskość
Warmii i Mazur, a rok później funkcję Komendantki Hufca objęła druhna Danuta
Hryniewicka.
Lata dziewięćdziesiąte to okres wielu zmian organizacyjnych i nowych inicjatyw.
W 1993 roku powstał Męski Krąg Instruktorski „Czarne Wilki”, a w 1995 roku hufiec
obchodził swoje 50-lecie.
W 1996 roku Dom Harcerza otrzymał swoją patronkę – druhnę harcmistrzynię Janinę
Pelczarską, której oddanie i praca były fundamentem powojennego harcerstwa w Ostródzie.

Hufiec w XXI wieku

Na początku XXI wieku Hufiec Ostróda ZHP brał udział w wielu ogólnopolskich i lokalnych
inicjatywach, m.in. w Światowym Zlocie Harcerstwa Polskiego w Gnieźnie (2000),
Kielcach (2007), Krakowie (2010).Reprezentacja Hufca brała udział w corocznych Zlotach
Grunwaldzkich.
Organizował wystawy, rajdy ekologiczne, przekazywał Betlejemskie Światło Pokoju, a
jego instruktorzy angażowali się w działania społeczne i edukacyjne.
W 2000 roku hufiec został laureatem konkursu „Kochamy wolność” pod patronatem
Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
W kolejnych latach Hufiec Ostróda kontynuował tradycję pracy wychowawczej, łącząc
harcerskie wartości z nowoczesnymi formami aktywności. Jego historia – od powojennych
drużyn po współczesność – to opowieść o ludziach, którzy przez pokolenia wprowadzali w
życie słowa Przyrzeczenia i Prawa Harcerskiego, służąc Bogu, Polsce i bliźnim.
W październiku 2024 roku Hufiec ZHP Ostróda im. Bojowników o Polskość Warmii i Mazur
decyzją Komendanta Chorągwi Warmińsko-Mazurskiej został rozwiązany, a jednostki
działające w Ostródzie i Szczepankowie zostały dołączone do Hufca ZHP Elbląg im.
Mikołaja Kopernika. W grudniu 2024 roku jednostki Ziemi Ostródzkiej podjęły decyzję o
utworzeniu Związku Drużyn w Ostródzie